UJI I SHIUT NË POTHUAJSE ÇDO PJESË TË BOTËS PËRMBAN SASI TË RREZIKSHME TË KIMIKATEVE TË QËNDRUESHME-TREGOJNË STUDIMET

UJI I SHIUT NË POTHUAJSE ÇDO PJESË TË BOTËS PËRMBAN SASI TË RREZIKSHME TË KIMIKATEVE TË QËNDRUESHME-TREGOJNË STUDIMET

Një nga studimet më të fundit nga një ekip universitar suedez zbuloi se uji i shiut në pothuajse çdo pjesë të botës përmban sasi të rrezikshme të kimikateve të qëndrueshme.

Substancat polifluoroalkil (PFAS) i përkasin një grupi të madh kimikatesh të prodhuara nga njeriu që nuk gjenden në natyrë. Ato njihen si substanca të përhershme sepse nuk mund të zbërthehen në natyrë. Ato përdoren në paketimin e ushqimeve, pajisjet elektronike, kozmetikën dhe enë.

Studiuesit nga Universiteti i Stokholmit vunë re se këto substanca janë të pranishme edhe në ujërat e shiut, pothuajse në çdo pjesë të botës. Antarktida nuk bën përjashtim. Substancat e listuara kanë një ndikim të rëndësishëm negativ në cilësinë e ujit.

Midis tyre janë acidet perfluorooctanoic (PFOA), të cilat raportohet se shkaktojnë kancer.

Ian Cousins, i cili udhëhoqi këtë hulumtim, vuri në dukje se uji i shiut kudo në botë nuk është i sigurt për t’u pirë nëse merren parasysh standardet e Shteteve të Bashkuara të Amerikës përcaktojnë sasinë e tij maksimale. Ekipi i tij studioi të dhënat e mbledhura që nga viti 2010 dhe zbuloi se “madje edhe në Antarktidë apo Rrafshnaltën Tibetiane, niveli i ndotjes së ujërave të shiut është mbi udhëzimet e sugjeruara të Agjencisë së Mbrojtjes së Mjedisit të SHBA (EPA)”. Normalisht të dy rajonet konsiderohen të pacenuara, por edhe ato kanë nivele PFAS (për dhe polifluoroalkil) “14 herë më të larta” se udhëzimet e SHBA-së për ujin e pijshëm.

Të njohura më mirë si “kimikatet e vazhdueshme” sepse ato shpërbëhen jashtëzakonisht ngadalë, PFAS-et, të pranishme fillimisht në ambalazhe, shampo apo edhe kozmetikë, janë përhapur në mjedisin tonë, duke përfshirë ujin dhe ajrin. Pasi gëlltitet, PFAS grumbullohet në trup. Sipas disa studimeve, ekspozimi ndaj PFAS mund të ketë efekte në fertilitetin dhe zhvillimin e fetusit. Mund të çojë gjithashtu në një rrezik të shtuar të obezitetit ose llojeve të caktuara të kancerit (prostatës, veshkave dhe testikujve) dhe një rritje të niveleve të kolesterolit. EPA kohët e fundit uli pragun e rekomanduar për PFAS pasi zbuloi se këto kimikate mund të ndikojnë në përgjigjen imune ndaj vaksinave tek fëmijët, vëren Ian Cousins.

Sipas Ian Cousins, PFAS tani janë “aq këmbëngulës” dhe të pranishëm sa nuk do të zhduken kurrë nga Toka.

“Ne e kemi bërë planetin jomikpritës për jetën njerëzore duke e kontaminuar në mënyrë të pakthyeshme, që do të thotë se asgjë nuk është më e pastër. Dhe deri në pikën ku nuk është aq i pastër sa për të qenë i sigurt, “tha ai.

 “Ne kemi kaluar kufirin planetar,” thotë Ian Cousins, duke iu referuar një modeli që vlerëson aftësinë e Tokës për të absorbuar ndikimin e aktivitetit njerëzor.

Ai theksoi se njerëzit në shumicën e vendeve të industrializuara nuk pinë ujë të shiut por në shumë vende të botës ka nga ata që pinë, duke pritur që uji të mos jetë i rrezikshëm për shëndetin.

Gjithashtu u analizua se sa të rrezikshme janë për shëndetin substancat e listuara. Kështu ato shoqërohen me çrregullime të fertilitetit, rritje të rrezikut të kancerit dhe vështirësi në zhvillimin e fëmijëve. Nga ana tjetër, disa besojnë se një lidhje shkakësore midis këtyre kimikateve dhe shëndetit të dëmtuar nuk mund të vërtetohet. Edhe kështu, disa po bëjnë thirrje për ndalime më të rrepta për PFAS, raporton Euronews.